• محمدرضا صادقی -
• 03 آبان 1400
• 0

• اشتراک گذاری

پاسخ شبهه واکسن کرونا در تمام دنیا در شرایط رقابتی وارد بازار مصرف شد و اصل حمایت از واکسن‌سازها در چنین رقابتی، می‌توانست فرصت بزرگی را برای واکسن‌سازهای هر کشور ایجاد کند.

مدیر پروژه واکسن فخرا در خصوص کمک مالی انجام شده برای این پروژه اعلام کرد که حدود ۱۰ میلیون یورو ارز دولتی به این مجموعه تخصیص داده شده و برای بقیه واکسن‌های داخلی هم حدود ۴۰ میلیون دلار در نظر گرفته شده است. احمد کریمی البته این را هم گفت که این تخصیص ارزها به معنای کمک بلاعوض نبوده و ارز دولتی به این مجموعه‌ها فروخته شده.

آیا این کمک مالی برای تولید واکسن داخلی کافی است؟ واکسن‌سازهای معروف دنیا چقدر کمک مالی دریافت کرده‌اند؟

مجموعه‌های واکسن‌ساز دنیا یا دولتی بوده‌اند یا خصوصی. مجموعه های دولتی که تمام هزینه‌هایشان از دولت است اما آنها که خصوصی هستند علاوه بر بودجه‌های حمایتی اغلب از یک مسیر مشابه پیروی کرده است؛ «پیش خرید» آن هم زمانی که هنوز واکسن در مرحله تحقیقاتی قرار داشت و به تولید نرسیده بود.

پیش خریدهای این فایزر، آسترازنکا و مدرنا

وزیر بهداشت آمریکا اول مرداد ۱۳۹۹ اعلام کرد دولت این کشور برای دریافت ۱۰۰ میلیون دوز از واکسن کرونا محصول شرکت داروسازی فایزر یک قرارداد ۲ میلیارد دلاری امضا کرده است. جالب است بدانید که شرکت فایزر در آذرماه ۱۳۹۹ درخواست مجوز تولید انبوه می‌کند.

همچنین ۲۲ مرداد ۱۳۹۹ ترامپ اعلام کرد که با شرکت مدرنا برای خرید ۱۰۰ میلیون دوز واکسن به توافق رسیده‌اند. به لحاظ زمانی هم واکسن مدرنا دیرتر از واکسن فایزر مجوز تولید انبوه گرفت. این یعنی این قرارداد در زمانی به امضا رسیده است که هنوز این واکسن مجوز تولید انبوه و ایمنی قطعی را دریافت نکرده است.

۱۰ دی ماه ۱۳۹۹ نیز که انگلیس به واکسن آسترازنکا مجوز داد بی‌بی‌سی خبری منتشر کرد که دولت آن کشور ۱۰۰ میلیون دوز از آن واکسن را مدت ها قبل پیش خرید کرده است.

این پیش‌خرید‌ها از این جهت اهمیت دارد که شرکت تولید کننده پیش از آن که حتی کارایی و ایمنی محصول تولید شده توسط سازمان‌ها و مراجع ذی صلاح تایید شود دولت آن کشور از شرکت تولید کننده واکسن خود حمایت می‌کند و با پیش خرید محصول نهایی منابع مالی را جهت تکمیل پروسه تولید در اختیار آن شرکت قرار می‌دهد.

بازار واکسن در دنیا هم به سبک «پیش خرید» است

واکسن مشترک شرکت آسترازنکا و دانشگاه آکسفورد تا آذر ماه ۱۳۹۹ با بیش از ۲.۵ میلیارد دوز پیش فروش، بالاترین میزان پیش فروش را برای خود ثبت کرده بود. این گروه تا آن تاریخ ۵۰۰ میلیون واکسن به هند و ایالات متحده و همچنین ۴۰۰ میلیون واکسن به اتحادیه اروپا پیش فروش کرده بود.

(Novavax) نواواکس تا همان آذرماه ۱.۳ میلیارد دوز را پیش فروش کرده بود.

فایزر – بی ون تک، هم که واکسن‌های خود را به قیمت هر دوز ۱۹.۵۰ دلار به فروش می‌رساند تا آذرماه ۱۳۹۹ بیش از ۱۳ میلیارد دلار درآمد کسب کرده بود.

اسپوتنیک هم تا مرداد ماه ۱۳۹۹ بیش از ۱ میلیارد دوز به ۲۰ کشور پیش فروش کرده بود.

ایران هم از خارجی‌ها پیش خرید می‌کند

اولین ورود شرکت‌های خصوصی ایرانی به واردات واکسن نیز در زمستان ۱۳۹۹ رخ داد. یک شرکت خصوصی که نمایندگی بهارات هند را بر عهده داشت برای خرید ۲ میلیون دوز واکسن با هند به توافق رسید و مبلغ ۵۰۰ هزار دوز آن را هم واریز کرد. اولین محموله در قالب ۱۲۵ هزار دوز از این واکسن در ۲۰ اسفند وارد ایران شد اما هند هم مانع صادرات بقیه واکسن‌ها شد. محموله دوم واکسن بهارات، 7 ماه بعد و در تاریخ 17 مهر 1400 به ایران رسید.

ایران همچنین ۱۶.۸ میلیون دوز واکسن را از کواکس پیش‌خرید کرد. برای کشوری مثل ایران که تحت شدیدترین تحریم‌های آمریکایی قرار داشت و حتی در خرید دارو هم با مشکلات جدی مواجه بود، کواکس یکی از مطمئن‌ترین راه‌ها برای رسیدن به واکسن بود. علیرغم همه مشکلات ناشی از تحریم، مبلغ خرید این واکسن‌ها نیز در اواسط دی‌ماه پرداخت شد. کواکس که قرار بود تامین کننده واکسن برای کشورها باشد، قول داد تا پایان اسفند حداقل ۳.۲ میلیون دوز واکسن را تحویل دهد. اما کواکس هم در ارسال واکسن به ایران با مشکل مواجه شد و هیچ واکسنی به ایران نفرستاد. نهایتا ۳ ماه پس از دریافت پول، در ۱۶ فروردین ۱۴۰۰ اولین محموله کواکس که متشکل از ۷۰۰ هزار دوز واکسن آسترازنکای تولید شده در کره جنوبی بود، به ایران رسید. بدعهدی کواکس ۶ هفته دیگر هم ادامه پیدا کرد. در ۲۶ اردیبهشت ۱.۵ میلیون دوز آسترازنکای تولید ایتالیا از طریق ساز و کار کواکس به ایران ارسال شد. اما کل واکسن ارسالی کواکس تا مرداد ماه در همین ۲.۲ میلیون دوز متوقف ماند. هنوز هم حدود ۷ میلیون میلیون دوز واکسن از خریدایران تحویل داده شده است.

واکسن‌های داخلی پیش خرید نمی‌شوند

احمد کریمی مدیر پروژه فخرا می‌گوید: در یک و نیم سال گذشته، کشورهای بزرگ و صنعتی قبل از تحقیقات، واکسن‌ها را پیش خرید کردند که این واکسن سازها با خیال راحت کارشان را انجام بدهند. در کشور ما از آغاز این حرف گفته شد اما هیچوقت این کار را نکردند و از هیچ واکسن‌سازی پیش خرید انجام نشد. الان هم حرفمان همین است که واکسن‌هایی که به فاز سه بالینی رسیده‌اند را حداقل به اندازه یک و نیم یا دو میلیون دوز پیش خرید کنید. این را هم قول داده‌اند، اما هیچ گاه عملی نشده که می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.

قرارداد واکسن برکت تا آخر شهریور فقط ۵ میلیون دوز بود

طبق اعلام حسن جلیلی مدیر پروژه واکسن برکت قرارداد این مجموعه با وزارت بهداشت تا آخر شهریور تنها 5 میلیون دوز واکسن بود که پول آن هم در زمان قرارداد واریز نشده است و عملا مسئله‌ای تحت عنوان پیش خرید برای این واکسن نیز انجام نشده است.

سایر کسانی که به این مساله پاسخ داده اند

• تاکنون پاسخی برای این مساله ثبت نشده است.